mowa

Mahinang mo Ammal Ibadat ha Bulan Ramadan
( Fahad Haris )

In hambuuk muslim apabila mabut na in bulan Ramadan subay niya taliun iban pikilun bang biyaddiin in hikahinang niya ammal ibadat ha bulan Ramadan , hasupaya siya dih malussung iban malugih minsan maubus na in bulan Ramadan , nah! daing ha sabab yan yari in daing ha mga tiranan hikahinang mu ammal ibadat ha bulan Ramadan .

1. Pag-pabukah ha tau nag-puasa
حديث زيد بن خالد الجهني رضي الله عنه، عن النبي صلى الله عليه وآله وسلم قال: ( من فطر صائماً كان له مثل أجره، غير أنه لا ينقص من أجر الصائم شيء ) رواه الترمذي ، و النسائي ، و ابن ماجة ، و ابن خزيمة ، و ابن حبان في صحيحيهما، والحديث قال عنه الترمذي : حسن صحيح، وهو صحيح
Hatiniya : hisiyu-hisiyu in makapabukah ha tau puasa in kaunan niya tungbasan siya sin tuhan biyah sin pahalah sin tau napabukah niya , ha dih hilang sin allah in pahalah sin tau amuin biyabukah niya hangsulag unu-unu .
Duun ha pag-pabukah yan mataud in hantangan niya , walah tiyutat bang unu in hipabukah mu ha tau nag-puasa lamud na di haini minsan dakuman tubig makadawhat kaw sin pahalah . ayaw sadya in hipabukah mu amuin mga hiyaram sin allah biyah na sin alak atawa kan siga iban na sin katan piyanglangan sin sarah adapun in hantangan sin pag-pabukah duun naka amuin dumihil ka sin ha tau nag-puasa karnah hasupaya hipami niya sin pag-bukaan niya atawa kan ikaw na in mami sin pag-bukaan niya , daing ha sabab yan landuh in luhay dumawhat sin pahalah iban karayawan pa mga sila aun gaus mag-pabukah sabab diin-diin na in taud sin napabukah niya bihatu daisab in taud mahasil nila pahalah iban karayawan .
2. Subay layuan sin tau puasa in magkita tv –amuin wayruun kapaiddahan niya iban na sin pag-dungug music kalangan sabab wajib ha tiyap-tiyap nag-puasa in subay niya palihalaun in waktu niya sartah usalun niya duun ha hikamumpaat kaniya iban usalun niya mag-ibadat pa allah mahasutsi mahatinggi .
3. Subay mu parihalaun in waktuh sin pag-taymah sin duwaa biyah na sin ha dih pakaw makabukah ayaw mu kalupahi mangayuh duwaa pa allah sabab in duwaa sin tau puasa tiyataymah sin tuhan hangkan daing ha sabab yan ayaw kaw tuud maligap sin dugaing ha dih pakaw makabukah hasupaya kaw maka duwaa pa allah mangayuh sin kabayaan mu duun naka parakalah manunjuki ha dunya atawa kan parakalah manunjuki pa agama in yan katan bilang da ha sarah .
4. Ayaw mu kalupahi in mag-baktih ha duwa maas mu ha bulan Ramadan ha sahbu kaw nag-puasa sabab in pag-bagti ha duwaa maas labi awla na tuud bang ha bulan Ramadan daing ha mga sabab hikadawhat mu mu karidaan sin tuhan sabab lipat-manglipat in karayawan niya , bang wayruun da tuud udjul mu dakulah in labi marayaw dahun mu in maas mu mag-lundang panun ha bulan Ramadan , duun naka mag-unay-unay kamu iban sin duwaa maas mu ha pag-bukah atawa kan tabangan mu sila ha mga parakalah ha bay .
5. Bang wayruun da udjul mu in labi marayaw matug kaw timprano hasupaya kaw makabatih sin tungah dum makasambahayang tahadjud iban hasupaya kaw dih karauun tumunay sin samabahayang subuh , iban hasupaya mu kaammalan in mga duwaa sug-sugun ha puas sin sambahayang subu , sabab in mag-jaga dum ha wayruun kapaiddahan niya mahinang siya hambuuk tiranan amuin dih mu hika ammal ibadat marayaw sin puas subu sabab makaruh .
6. Pag-lugtuh iban pag-anad kaw ha bulan Ramadan amuin tuminggal sin mahsiyat iban mga piyanglangan sin allah , sabab in bulan Ramadan mahinang siya sin hambuuk muslim amuin biyaatun niya in baran niya tumingal sin mga piyanglangan kaniya sin tuhan , daing ha sabab yan ha tungud sin sila mag-siga ha bulan Ramadan waktu nila na in mag-balmula sin baran nila amuin inut-inutun nila na in pag-tinggal sin pag-siga , sabab in mag-siga hikamudarat in baran iban akkal hangkan siya hiyaram sin tuhan , damikkiyan niya wajib aniban in mag-limut iban mag-tumbih ha bulan Ramadan .
7. Bang kaw makagaus ha bulan Ramadan pag-umra kaw pa baytullah sabab lipat-manglipat in pahalah sin pag-umra ha bulan Ramadan .
8. Bang kaw aun panghati mu ha agama islam in labi maryaw amuin ikaw in mag-imam ha masjid , hasupaya kaw makadawhat sin tutungbasab dakulah , sartah duun ha pag-imam mu yan wajib in subay agarun mu amuin tiyutat kaymu sin allah iban rasul niya bukun in agarun mu amuin kabyaan sin mga sila manusiya , sartah duun ha pag-imam yan subay tuud kaw mag-ikhlas pa tuhan bukun karnah sin altah atawa kan saddaka hasupaya mu madawhat in pahalah daing ha tuhan .
9. Wajib ha tiyap-tiyap imam sin kamasjiran amuin pahatihun iban hinduan nila in mga mahmum sin hukuman sin pag-puasa hasupaya sila dih maawam .
10. Subay palihalaun in pag-ihtikap ha masjid labi awla na tuud ha hikahangpuh kahinapusan sin bulan Ramadan .
11. Subay niya parihalaun in sambahayang lima waktuh barjmaa ha masjid sabab wayruun pus sin pag-puasa bang dih siya mag-sambahayang lima waktu sartah bang wayruun sambahayang niya lima waktu wayruun da bistahun kaniya .
12. Parihalaun niya in sambahayang tarawi sabab tiranan hika ampun sin dusa .
13. Subay niya pataurun in pag-bassa sin qur-an sabab in qur-an maka sapaat ha rtau nag-bassa kaniya ha adlaw kiyamat .
14. Subay nila pataurun in ammal ibadat niya ha bulan Ramadan daing namayan ha pag-bassa sin qur-an iban pag-jikir mabut na papag-samabahayang niya sunnat labi awla na tuud sambahayang tahadjud sabab lipat-manglipat in karyawan niya .
15. Bang siya makagaus mag-saddaka ha bulan Ramadan pa mga tau miskin labi marayaw sabab in pag-saddaka makapapas sin dusa ,
Patum-tum ha palihalan sin kababaihan ha bulan Ramadan
1. Subay mag-ikhlas in babai mag-ayuput ha bana niya ha bulan Ramadan duun nakan mag-adjal sin pag-bukaan iban pag-sahulan sin bana niya in katan hinang niya yan bang siya nag-ikhlas pa tuhan malagguh in madawhat niya tutungbasan sabab sin pag-ayuput niya ha bana atawa kan anak niya nag-pupuasa , damikkiyan niya in labi marayaw hasupaya siya makadawhat pa sin karayawan hasalugay niya nag-aadjal dumungug siya sin qur-an atawa kan mga nasihat ha palihan sin pag-agama .
2. Bang wayruun da udjul sin baran niya in malingkat amuin tumarawi siya pa masjid ha sarat amuin dih siya mag-pahamut iban mag-tamung amuin hiyaram sin sarah hasupaya madawhat niya in pahalah salagguh –laggu amuin ampunun in dusa niya nakauna .
3. Wajib parihalaun sin babai in sambahayang lima waktuh duun ha waktuh niya subay niya dih pahil-pahilun iban tarasaun .
4. In labi marayaw anarun sin duwaa maas in anak nila mag-puasa ha bulan Ramadan hasupaya mabiyaksah mag-puasa .
Dain din a sadya mura-murahan aun makawah natuh pangadjian duun ha laum niya yan sartah bang mayan papag-barakatun katuh in ummul iban waktu natuh bang mabut na in bulan ramadan , anduh kailu ayaw niyu mayan kalupahi in hambuuk taymnghud niyu ini dana in kawurgah niya sin mga duwaa niya pa allah